Het Landje van Naber
Het natuurgebied Het Landje van Naber ligt aan de binnenkant van de dijk ingeklemd tussen enerzijds de IJsselmeerdijk (Westerdijk) en anderzijds de Hoornse woonwijk Grote Waal. De totale oppervlakte van het gebied is vier hectare, 100 meter breed en 400 meter lang. Het kan omschreven worden als een plas-dras weiland.
Het waterpeil werd in de jaren ’70 en ’80 beheerd met een goed functionerende windmolen. Met deze windmolen werd het waterpijl op het Landje laag gehouden, 40 tot 50 cm onder het maaiveld.
Nadat de windmolen was verdwenen werd het waterpijl beheerd met een waterpomp aangedreven door een tractor. Door deze andere manier van bemaling kwam het vaker voor dat de waterstand zeer hoog was op het Landje van Naber. In het meest oostelijke gedeelte van het Landje bleef een groot oppervlak dikwijls enige maanden onder water staan. Hierdoor ontwikkelde zich daar een zeer natuurlijk aandoende ondiepe waterpartij met zacht glooiende aflopende kanten naar de wat diepere greppels in het land. In één van de greppels ontwikkelde zich spontaan een rietvegetatie. De vogels ontdekten dit plas-dras land en vinden het een uitstekende foerageerplek. Dit was Klaas Wijnker, boer uit Grosthuizen en de pachter van het Landje van Naber, ook niet ontgaan. Het boerenbedrijf van Klaas Wijnker gebruikt het landje als weiland en hij benaderde in augustus 1991 de KNNV-afdeling Hoorn/West-Friesland met de vraag of deze mee wilde denken over een beheersplan om deze gunstige omstandigheden voor de vogels te behouden. De afdeling heeft dit verzoek met beide handen aangepakt en sindsdien wordt er veel tijd gestoken om het Landje voor vogels zo aantrekkelijk mogelijk te maken.
Op een gegeven moment werd de wens om het water beter te kunnen beheersen steeds groter en is er contact gelegd met de gemeente Hoorn. De vraag was of er weer een windmolen kon worden teruggezet op de fundering van de oude molen, die nog steeds aanwezig was. De gemeente reageerde positief en in 2012 is er weer een windmolen geplaatst zodat de waterstand nauwkeurig en op elk moment kan worden beïnvloed zonder het mooie karakter aan te tasten.
Landje van Naber heeft een brak milieu
De Westerdijk, waar het Landje van Naber tegen aan ligt, beschermde tot 1932 het achterliggende land tegen het zoute water van de Zuiderzee. Door de aanlegging van de Afsluitdijk is de Zuiderzee veranderd in het IJsselmeer en is in de loop der jaren het water zoet geworden maar er zit nog veel zout in de bodem opgeslagen. Dit zout komt met kwelwater onder de Westerdijk door en door de Westerdijk heen in de sloten van het Landje terecht. Het water in de dijksloot is dan ook brak te noemen en bevat 940 mgCL/l. Het water in de sloot langs het fietspad bevat 620 mgCL/l wat nog altijd licht brak mag worden genoemd. Gemiddeld bevat het polderwater in West-Friesland 200 mgCL/l.
De aanwezigheid van het zout in het water en in de grond op het landje van Naber maakt het mogelijk voor zoutminnende planten om er te groeien. Melkkruid, Zilte schijnspurrie en Zeeaster doen het erg goed op het Landje. Naast deze zoutminnende planten komt ook Heen, voorheen Zeebies genoemd, veel op het Landje voor. Heen groeit op de grens van land en water en kan in korte tijd waterpartijen overnemen.
Rietorchis op het Landje van Naber
In de zomer van 2000 werd voor de eerste maal een bloeiende Rietorchis aangetroffen op het hooilandje. Door verarmend beheer (maaien en afvoeren van het maaisel) van het stukje Landje van Naber, waar de orchideeën groeiden, steeg het aantal Rietorchissen naar 15 á 20 planten. Helaas kwam aan deze opleving een einde en de afgelopen jaren zijn er geen Rietorchissen meer aangetroffen.
Flora en Fauna op het Landje van Naber
Om aan te kunnen geven wat er op het Landje van Naber zoal groeit en bloeit is onderzoek een goed middel. Er is in 1999 een inventarisatie uitgevoerd om de soorten planten vast te stellen. Een onderzoek naar het voorkomen van loopkevers is in 2000 uitgevoerd. Om de muizen op naam te brengen zijn in 1999 en 2000 zogenaamde live traps geplaatst. De vogels zijn een aantal jaren wekelijks tijdens een rondje op de fiets, op soort en aantallen in kaart gebracht. Zoogdierwaarnemingen werden gedaan tijdens de andere onderzoeken en bezoeken.
De soorten vogels die gebruik maken van het Landje van Naber verschillen per seizoen. Steltlopers als Groenpootruiter, Grutto, Kemphaan en Oeverlopers gebruiken het Landje in de trektijd. In het broedseizoen zijn onder andere Scholekster, Kluut, Kievit, Bergeend en in toenemende mate Kokmeeuw en ganzen op het Landje te vinden.
Zoogdieren worden niet vaak gezien. Haas, Hermelijn, Bruine rat en Veldmuis zijn met zekerheid vastgesteld
Dieren op het Landje van Naber
Klik hier voor een aantal foto’s van Jaap Bakker uit Hoorn.
Terreinbeheer
De KNNV is, zoals eerder gezegd, sinds 1991 betrokken bij het beheer van het Landje van Naber. Met ouderwets handwerk met behulp van zeis, baggerhaak, hark en schep werd het beheer uitgevoerd.
Op een gegeven moment is dat echter niet meer voldoende om het Landje zo te krijgen en, vooral, te houden zoals de afdeling het voor ogen had. Namelijk een weidevogelvriendelijk moeraslandschap met een open karakter door begrazing (met koeien) en hooiland-beheer (maaien en afvoeren). Grotere ingrepen waren nodig en die zijn ook gepleegd, met steun van de postcodeloterij en de provincie Noord-Holland.
In maart 2002 is er door Landschap beheer Noord-Holland een beheersplan voor het Landje geschreven.
In september 2002 werd er bij Jacob Wijnker (zoon van Klaas) vergaderd en besloten het Landje grondig aan te pakken en werd het Inrichting- en beheersplan voor het Landje van Naber in uitvoering genomen. De werkzaamheden vonden plaats in 2004.
Nieuw beheer
Het Landje van Naber heeft tijdens de werkzaamheden een ware verandering ondergaan. In de zomer, tijdens de hittegolf, heeft aannemersbedrijf Wit het Landje onder handen genomen. Als eerste is het schelpenstrandje aangepakt. De begroeiing is verwijderd en het geheel is als een soort grafheuvel opgebouwd. Het Melkkruid dat op het schelpenstrandje groeide is gespaard en heeft een eigen plekje gekregen en later zal blijken dat Melkkruid op het Landje van Naber enorm zal uitbreiden. Later in het proces is er worteldoek overheen gelegd met daar weer een laag schelpen bovenop. Het heeft vervolgens 2 dagen gekost om het worteldoek iets terug te slaan, te stutten met paaltjes en om de “zandzakjes” met schelpen te vullen om ze vervolgens tegen de paaltjes aan te knopen met ijzerdraad. Dat was een hele klus, zeker als je midden in een hittegolf zit en er geen cm² schaduw te vinden is. Maar het resultaat mag er zijn! Een schelpenstrand van zeker 25 m² dat de eerstkomende tijd niet overgroeit zal worden en dat op zijn plaats blijft liggen als er weer water in de plassen komt.
Na het schelpenstrandje is er verder gegaan met het verstevigen van de twee toegangsdammen en de verplaatsing van de tussendammen naar de dijkzijde van het Landje. Elke dam heeft een eigen hek gekregen zodat de begrazing gecontroleerd kan worden uitgevoerd. De aanleg van rijpaden zorgt er voor dat alle hoeken en gaten van het Landje ook voor zwaarder materieel goed te bereiken zijn. Het baggeren van de sloten rond en in het terrein zal de waterhuishouding gunstig beïnvloeden. Twee nieuw gegraven poelen gaan voor nog meer waternatuur zorgen.
Daarna is de rietschoor, die een groot deel van de waterplas in beslag aan het nemen was, drastisch ingekort en versmald. In eerste instantie is er niet diep genoeg gegraven zodat er geen ontoegankelijk nat rietland is ontstaan, maar dat is hersteld. Het resultaat is een korte, smalle iets hogere rietschoot die makkelijk toegankelijk is voor beheer en begrazing. De sloot die door de rietschoot in beslag was genomen is weer vrij gemaakt en twee aanliggende greppels zijn verbreed. De andere twee dwarssloten hebben aan een kant een aflopende oever gekregen.
De greppels in het grasland zijn met een greppelfrees uitgediept en in verbinding gebracht met de omringende sloten door in elke greppel, onder het nieuwe rijpad door, een pvc-pijp te plaatsen voor de afwatering.
Op het Landje van Naber zijn op 22 december 2015 de beschoeiingen bij 3 dammen hersteld. Dit was nodig omdat de oevers uitgespoeld waren en we het Landje bijna niet meer op konden om de komende jaren de werkzaamheden die nodig zijn voor het beheer goed uit te kunnen voeren. De gemeente Hoorn heeft 66 palen geleverd, Jabob Wijnker de wilgentenen. Een kraan heeft de palen op de juiste plaats ingedrukt zodat er bij elke dam twee rijen palen staan waartussen de wilgentenen zijn geduwd. Dit zal op den duur een stevige wand vormen zodat later de ruimte tussen oude dam en nieuwe palen opgevuld kan worden.
Klik hier voor enkele beelden.
Op YouTube is een interessant filmpje van het landje te zien onder de link: https://www.youtube.com/results?search_query=het+landje+van+naber
KNNV’ers blijven nodig!
Voor al diegenen die de afgelopen jaren hand- en spandiensten hebben verleend met het mooi houden van het Landje van Naber, blijft het fijnere werk over. Het zijn juist de kleine klusjes, met zeis en hark uitgevoerd, die het landschap zijn boeiende uitstraling bezorgen. De komende jaren zijn wij er als KNNVers de juiste mensen voor.
Contact
Jan-Pieter de Krijger,
telefoon (0229) 23 97 24,
e-mail: n.h.secretaris@hoorn.knnv.nl
